گیلکی

زن

شل ا بوسته رز ا وا خال دوستن

سر پور دردا وا دسمال دوستن

اگه چی زن بلای جان اما

اوتاق بی زن وا مال دوستن

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

زن

شاخه کج شده درخت مو را باید به داربست تکیه داد

به سری که درد می کند باید دستمال بست

اگرچه زن بلای جان می باشد اما

خانه ای را که زن در آن نباشد باید تبدیل به طویله نمود

گیلکی

اوروزان

اوروزان کی بدوخوبا نانستیم

سه شاخه بادبانا نخ دوستیم

زه ئیم می خط بزه مشقانا پاکون

خوداجا شنبه صوب می مرگا خواستیم

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

آن روزها

آن روزها ... که بد را از خوب تمیز نمی دادم

و به به بادباک سه شاخه ای خود نخ می بستم

تکالیف باطل و خط خورده مدرسه ام را پاک می کردم

و صبح های هر شنبه مرگم را از خدا می خواستم ...

گیلکی

دونیا راشه مانه

دونیا راشه مانه آدم رادوار

هیچکی پاسختا نکود اروزیگار

بآمو هرکس بشو خوخانه بنا

حاج حاجی ببوسته خولانه بنا

خوچوما گرده کوده آلوچه ر

بشو ، اما بنا باغا کوچه ر

دوسه روزی هی ویرشته هی بکفت

خاکابوسته بادامرا راد کفت

بشونه نام بنا نه م کی نیشانه

اوجیگائی کی عرب نی بیگانه

هیچکی ر دیل نوسوجانه روزیگار

تراقوربان ، تی هوا کارا بدار

عمر امی شین یخه دونیا آفتاب

ذره ذره کرا بوستاندره آب

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

دنیا چون راهگذر است

دنیا چون راهگذر است و آدمی رهگذرش ،

هیچکس در این روزگار پاسخت نکرده است

هر کس که به دنیا آمد خانه اش را گذاشت و رفت

همانند پرستویی که لانه اش را گذاشته باشد

برای گوجه درختی چشمانش خیره بود

اما رفت و باغ را برای کوچه گذاشت .

دوسه روزی افتان و خیزان زندگی کرد

و آخرخاک شد و به همراه باد راهی شد .

رفت و نه نامی نه نشانی از خود گذاشت ،

رفت به جائی که عرب نی بیندازد

روزگار برای هیچکسی دل نسوزانده است

قربانت گردم هوای خودت را داشته باش

عمر مانند یخ است و دنیا آفتاب ،

یخی که ذره ذره در حال آب شدن است

گیلکی

گیلان ، اوی گیلان

کو ستاره فان درم تی چومانه سویانده ؟

کوزیمینا سربنم عطرتی زانویانده ؟

می پاتان آپیله سوغات می پابراندگی

کویتا کوچا دوارم می کوچیکی بویا نده

بائید آی دس براران ئیپچه می لبلا بیگیرد

هه چینه ی کول ده بدا می شانه ، چانچویانده

ولانید جغدازنم پسکلا پوشان بموجم

بدامی خونا بجار ، آنقده زالویانده

کوی دانه آینه ر می دیل سفره واکونم

خورا زرخا نکونه توشکه خو ابرویانده

می چومان تیرپیری شه خورشید سورما چی وابو

بدا دونیا واویلان می چشم کم سویانده

گیلان – اوی گیلان ! می دردا نتانه چاره کودن

اگه دس نخسه حکیم تی گیله دارویا نده

شعر توم بجارا واش پوراکونه تاچکره

اگه قوت تی پلا «شیون»بازو یانده

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

گیلان، آهای گیلان!

به کدام ستاره نظر اندازم که برق چشمان ترا نداشته باشد ؟

سر بر دامن کدامین زمین بگذارم که عطر زانوی تو از آن برنخیزد . ؟

آبله کف پایم سوغات ایام پا برهنگی من است . از کدامین کوچه بگذرم که بوی کودکیم را ندهد؟

بیایید ای دوستان دوران همبازی من ! کمی هم ناز مرا بکشید ، نگذارید شانه ام به چانچو کولی رایگان بدهد!

نگذارید من غمگنانه ، پس پشت خاطرها پرسه بزنم

نگذارید خونم را شالیزار به زالو بخوراند .

برای کدامین آینه ، سفره دلم را بگشایم که شادی را از او نگیرم و گره بر ابروانش نیندازم ؟

چشمانم سیاهی می رود پس سرمه خورشید چه شده است ؟

نگذارید دنیا برای چشمان کم سوی من پشت چشم نازک کند .

گیلان، آهای گیلان ! دردم را نمی تواند چاره بکند حکیمی

که از داروهای محلی تو دست نویس نسخه نداشته باشد .

علفهای هرز تا بالای قوزک پای شالیزار جوان شعر خواهد رسید

اگر برنج تو به بازوی شیون توانایی ندهد .

*چانچو = چوبی که بر دوش می گذارند و دوزنبیل از دو سر آن می آویزند تا باری را به سامان برسانند

گیلکی

اگه راس گی

لساَ شاخاناَ مِوَه چِن دری تو

بکفته داراَ مرگاَ دِن دری تو

اگه راس گی دکف مردانه میدان

دوسته شالاَ راکه زِن دری تو 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

اگر راست می گویی

میوه ی شاخه های شُل وتکیده را داری می چینی

مرگ درخت افتاده را داری می بینی

اگر راست می گویی مردانه داخل میدان شو

شغال کت بسته را با ترکه داری می زنی.

گیلکی

بَمَرده ماراَ

اَمی سیبیل گوشه باد نوادان

هَچین زحمت تره زیاد نوادان

اَمی درساَ اَما دِ فوت آبیم

بمرده مارا َشیون یاد نوادان 

--------------------------------------------------------

برگردان فارسی

مادر مرده

گوشه ی سبیل ما را باد نده

بی خودی به خودت زحمت زیاد نده

ما درس خودمان را حسابی آموخته ایم

به مادرمُرده شیون یاد نده.

گیلکی

تی مرغه لانه

ج دوزد هر چی مانه رمّاله شینه

کی خرس ارثیه کفتاله شینه

ایسه تا زرد سگ تی خانه برپا

تی مرغه لانه در بست شاله شینه 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

لانه ی مرغ تو

از دزد هرچه می ماند مال رمّال است

ارثیه خرس مال کفتار است؛

سگ زرد تا نگهبان خانه ی توست

لانه ی مرغ تو در اختیار شغال است.

(در باور مردم سگ زرد برادر شغال می باشد)

گیلکی

جور نایه هیچ

تَمَش دارو هَلاچین؟ جورنایه هیچ

شَل اسب و طلازین؟ جورنایه هیچ

سیاسوخته مره سورخی نچربه

پِسِ سر با عرقچین جورنایه هیچ

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

جور در نمی آید

درخت خاردار و تاب بازی با هم جور در نمی آید

اسب چلاق و زین طلا باهم جور در نمی آید.

با سیه چرده سرخی نمی آید

سر کچل با عرقچین جور در نمی آید.

گیلکی

کافر راسته

رو به قبله دوعا درمان چی کونه؟

بتمرگ و بعله قوربان چی کونه؟

کو واسی دکلایه درّه پورابه

فیلا چمچه مره آب دان چی کونه؟

آه ناره به ناله سودا بوکونه

ویشتایی بمرده دندان چی کونه؟

حلا خو هرچی بتر حرف حیساب

نوشت لنگا کوتا دامان چی کونه؟

کبچی لبچِه دینه گِه آق قزنا باخ

که خدا مردی اَ سامان چی کونه؟

موشت به پیشانی و دس به سفره یه

شکم گوشنه جا ایمان چی کونه؟

یکشی یا صدتا جیگاه توشکه زنه

خاش والیس خانه مهمان چی کونه؟

آهویا گِه بدو ... تازی یه گه: بتاز

جوجو وَروَر بایه میدان چی کونه؟

خودا خطّم نخانه کار نداری

فارِسه تازه به دوران چی کونه؟

بدا می در جِکا آجور دیچینید

واکوده کوره ره چشمان چی کونه؟

عزبی بختره پِئره بدا زن

خانه سر دامادِ فرمان چی کونه؟

وامرازِه معرکه گیری اَمه رِه

سر پیری گاز فورشاَن چی کونه؟

خاک بسر میدانا بی مردی بوکوشت

پوشت خیمه می ره افغان چی کونه؟

بی خودی شوئن دره آسمان می داد

کافر راسته موسلمان چی کونه؟

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

راسته ی کافران

آدم در حال مرگ را دعا و درمان چه می کند؟

بتمرگ و بله قربان چه می کند؟

کوه باید فرو ریزد تا درّه پر شود

فیل را با چمچه آب دادن چه می کند؟

آه ندارد تا با ناله سودا کند

برای کسی که از گرسنگی مرده دندان چه می کند؟

حالا به هر چه بدترش حرف حساب

برای پای نوشت دامن پُرچین چه می کند؟

چانه در رفته به لب ور آمده می گویدآقارو

کدخدا منشی این جا چه می کند؟

مشت به پیشانی و دست به سفره است

پیش آدم گرسنه ایمان چه می کند؟

به آهو می گوید بدو به تازی می گوید بتاز

آدم مذبذب داخل میدان شود چه می کند؟

کار نداشته باشی خدا را هم بنده نیست

تازه به دوران رسیده چه می کند ؟

بگذار پشت دریچه ی من آجر بچینند؟

برای کور شفا یافته چشم چه می کند؟

عزبی بهتر است تا پدر به آدم زن بدهد

برای داماد سر خانه فرمان چه می کند؟

معرکه گیری شایسته ما نیست

سر پیری دندان درآوردن و جشن به پا کردن چه می کند؟

میدان بیچاره از حضور یک مرد خالی است

پشت خیمه داد و فغان برای من چه می کند؟

بی خودی داد من به آسمان می رود

در راسته ی کافران مسلمان چه می کند؟

گیلکی

او ... تو بمیری

حیفه پاره کونه تی ترنه یا چاقو بیمیری

انقدر وا بخوره تی سرا چانچو بیمیری

می سر کله واسی خُب دَوَدم تفنگ به دس

تی چوم سو ببره می چشم و ابرو بیمیری

وختی می تفنگ گوره دیپیچسته جنگلان

تونو تی دوزد برار بازو به بازو بیمیری

نه ... اَجور مردنا وا وطن فروشان بکونید

تو واسی سر بنی تی ارباب پهلو بیمیری

تو کی موفت موفت ره گردی هی کسم زنده نانی

ترا وا فوتورکانِن به کنده زانو بیمیری

پرتاپرت شعله مانستن بکونی نفت واسی

عینهو دودی اوتاقان چراغ سو بیمیری

عین او گیران فروشی کی خودا بنده نییه

تیر غیب حواله به پوشت ترازو بیمیری

تی لشا وا اِگادن ناخوش احوال دیهاتان

سنگین ورف میان بی دوا دارو بیمیری

اَی سفر دور دور پابراندانه ده شازده فر

نییه اَتو بیمیری تی جان گی او تو بیمیری

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

آن ... تو بمیری

حیف است که چاقو شکم گنده ات را پاره کند و بمیری

آن قدر باید بر سرت چانچو* بخورد تا بمیری

سرو کله خودم را باید خوب ببندم و تفنگ به دست بگیرم

تا چشم و ابروی من روشنی چشم تو را بگیرد ازحسودی بمیری

وقتی که صدای تفنگ من در جنگل پیچید

تو و برادر دزدت بازو به بازوی هم بمیری

نه این جور مردن از آن وطن فروشان است

تو باید سر بگذاری پیش اربابت بمیری

تو که مفت می گردی و هیچ کس را هم زنده نمی دانی

ترا باید با فشار کنده زانو کرد تا بمیری

مثل شعله که از بی نفتی به پت پت می افتد

همچو روشنایی چراغ اتاقهای پر دود بمیری

مثل آن که گرانفروشی که خدا را بنده نیست

از غیب تیری حواله شود و پشت ترازو بمیری

جنازه ات را باید در روستاهای پرت و خراب انداخت

تا میان برف سنگین بدون دوا و درمان بمیری

این دفعه دیگر دور دور پابرهنه هاست شازده

این تو بمیری به جانت قسم آن تو بمیری نیست

چانچو= چوب محکم و مقاوم و اندک خمیده ای که بر دوش می گذارند و بر سر آن زنبیل می آویزند و بار می برند.

گیلکی

نخور غم

هو جور کی خستگی نا رادوارِه

زمین خوریم نِهاَ اسب سواره

اگه بشکسه نا تی سر نخور غم

همیشک سنگ خوری نا مِوه داره

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

غم نخور...

همانطوری که برای پیاده خستگی می ماند

برای سوارکار نیز امکان زمین خوردن هست

غم نخور اگر سری شکسته داری

زیرا همیشه درخت پرمیوه سنگسار می شود

گیلکی

کج کوله داراَ

نییه هرگز تی دس تنگ خوداخواست

کو گالش آب دوبو شیراَ بزه ماست

ویری تی کوله درازکاَ بسابان

کج کوله داراَ آتش کونه راست

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

درختی را که بخود پیچیده...

هرگز تنگ دستی تو خواسته ی خداوند نیست

آخر کدام گالش (روستائی کوه نشین گیلان که صادق است) از شیر آبکی ماست زده است.

حرکت کن و وسیله کوچک دروی خود جلا بده

زیرا درختی را که بخود پیچیده تنها آتش راست خواهد کرد.

گیلکی

بما نسته درم

ئی تا گه: وازکون بلتهَ اوشن تر

ئی تا گه: نه بنیش قایم تی جا سر

بمانسته درم حیران تی جان گی

کو لنگه سر نانم گرده اَمی در؟ 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

مانده ام

یکی می گوید از دروازه ی چون به آن طرف پرش کن

دیگری می گوید نه سرجایت محکم قرار بگیر

بجان تو مانده ام حیران

نمیدانم درِ (منزل) ما بروی کدام پاشنه میچرخد

گیلکی

دور آغاجانیبیم

دوتا نهال اَصحرا یادگاره

ئی تا دئر قد کشه ئی تا بی عاره

دور آغاجانیبیم بقول می مار

پسر شمشاده دختر توته داره

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

از مطلب دور نشویم...

یادگار حیاط منزل ما دوتا نهال است

یکی دیر قد می کشد و آن دیگر بی عار است

از مطلب دور نشویم بقول مادرم

پسر شمشادست و دختر درخت توت (که زود رُشد میکند)

گیلکی

دروغ کی خاش نییه

سلِ گوزگام خوایه کولی بگیره

ئی تا خال اسب مو چولی بگیره

تونم تانی ج تی سینه وازا ِکون

دروغ کی خاش نییه کولی بگیر 

------------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

دورغ که استخوان نیست...

قورباغه ی مرداب می خواهد ماهی چابک بگیرد

وتار موئی از یال اسب پرنده شکار کند

تو هم می توانی قصه از خود سر کنی

دروغ که استخوان نیست که در گلویت گیر کند

گیلکی

جهان می جاجیگایه

منم کی پادشاه می ور گدایه

گلیم پاره می درویشِ قبایه

نه کویا عاشقم نه درّهَ پابند

جی بی جایی جهان می جاجیگایه

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

جهان مسکن و مأوای من است...

منم که پادشاه در مقابلم گداست

و لباس درویشی ام گلیم پاره است

نه عاشق کوهم نه پابند درّه

از بی مأوائی، جهان مسکن و مأوای من است

گیلکی

تو کی تی دیل بواسته

بکاراَ گیر ئیذه تی چشمِ نورا

سفیدمایی نیدین کالِه کپوراَ

تو کی تی دیل بواسته نان کشتاَ

کله آتش نکون چوبی تنوراَ 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

تو که هوس کرده ای

روشنائی چشمت را بلا استفاده نگذار

ماهی کوچک و بی رنگ را ماهی سفید نبین

تو که هوس کرده ای که نان کشتا (نوعی نان محلی)بخوری

دیگر در تنور چوبی آتش نیفروز

گیلکی

اگه روراس بیبی

اگه روراس بیبی دونیا تی جایه

تیره کیشمیش نخود موشکیل گوشایه

تی سر دوشمندِ سایه جیر نیبه سبز

بکفته دارِ گول لانتی کولایه

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

اگر صادق باشی...

اگر صادق باشی همه ی دنیا از آن توست

و حتا کشمش نخود برایت مشکل گشاست

هیچگاه سرت در زیر سایه دشمن سبز نمی شود

زیرا گُل درخت افتاده قارچ است

گیلکی

اَجل وختی بایه

روباراَ آب بآمو دریا نانسته

ببرده عالماَ دونیا نانسته

اَجل وختی بآیه پیر شنو باز

دیمیره آب من گوزگا نانسته

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

اجل وقتی رسیده باشد ...

آب رودخانه بالا آمده بی آنکه دریا بداند

و عالم را آب با خود برده بی آنکه دنیا بداند

اجل وقتی رسیده باشد شناگرپیر هم

در آب غرق خواهد شد بی آنکه بچه قورباغه بداند

گیلکی

امی ماران

اَمی ماران گیلکی دوعا کونید

گیلانِ لبظ خودایا صدا کونید

خوشانِ جی جاکی دستانِ ذرهَ

گیله تجربه مرهَ دوا کونید

دوشمنا نفرین و دوستانا دوعا

گوشت و ناخوناَ اَجور سیوا کونید

دمبتو ابریدی آسمان جیر

عروسهِ گریه مرهَ عزا کونید

پسرِه ... دُخترِه ... خانه مرداکهِ

خوشانِ جانَ ذرهَ فیدا کونید

نیشینید پینیک پاره سر تنایی

مرداکِ نیم تنه یاَ قبا کونید

عینهو بسوخته کوسر آدمان

هفت ساله کهنه جورفاَ پا کونید

فچمید وقتی کی آب واغوشتنهِ

آسمان کمراَ دولا کونید

همه تاَ سرده زمستان شبانهِ

موشاَ نقل میانی پیچا کونید

دیهاتِ کل کچلانَ اوسانید

نقلِ من ئی چکِ پادشا کونید

وختی که جوان اونه شین جاهیله

همساده کورکی یاَ کدخودا کونید

آفتابِ زال درون بج بنی وخت

فکر مشهد ذکر کربلا کونید

غریبهَ وقتی دینید بی کس و پوشت

بمیرم یادِ ایمام رضا کونید

نیبه هیچّی اوشانهِ ویرجا اویر

حقاَ حق گید ناحقا نیگا کونید

وختی دیلخور ج سال و زمانه اید

هاَچینهِ هیچّی ر کارِها کونید

دوکونید ئیشکورِ خوردهَ طبجَه

من نانم کو چشم اَمرهَ پا کونید

هرّه پیش وختی هوا خوشی کونهِ

کیشکاناَ دانه دهید بلا کونید

اُردیک وشلختاناَ هولی هولی

ئیشمارید ئی تا ئی تا بجا کونید

تا اَمی جنگلاَ اَربادار دره

غوله چمیایاَ دوشاب پلا کونید

اَمی ماران همه روز زندگی

مرگاَ رخشن گیریدی فنا کونید

دوتا پا دارید دوتام قرضاَ کنید

خانه کاروبارا روبرا کونید

روزی صدبار میریدی زندهَ بیدی

خوشانِ دیناَ اَجور ادا کونید

آشنا غورصه بیگانه دردسر

خوشاناَ صدجوری مبتلا کونید

نیشینید نماز سر روبه خودا

شیونم آخر پسر دوعا کونید

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی 

مادران ما

مادرانمان به لهجه ی گیلکی دعا می کنند

و خدا را بهمان لهجه صدا می کنند

زخمهای دستانش را با تجارب

داروی گیاهی دوا می کنند

دشمن را نفرین و دوست را دعا

اینگونه گوشت را از ناخن جدا می کنند

در زیر آسمان ابر دلگرفته اند

گریه هایشان عروسی را عزا می کنند

بخاطر پسر و دختر و مرد خانه ی خود

جان شیرینشان را فدا می کنند

بر سر وصله پاره دوزی که تنهائی می نشینند

قبای مردخانه را کلاه می کنند

همچون آدمهای کوه نشین قحطی دیده

جوراب کهنه ی هفت ساله را بپا می کنند

بگاهی که برای برداشتن آب از چاه خم می شوند

کمر آسمان را می شکنند

در تمام شبهای سرد زمستان

در قصه موش را گربه می کنند

در قصه قدیمی کچلهای روستائی را پادشاه می کنند

وقتی جوانشان جهالت می کند

آنها دختر همسایه را کدخدا و قاضی می کنند

در عرقریزان آفتاب بعدظهر روزدروی برنج

فکر مشهد و ذکر کربلا را دارند

آنگاه که غریبه ای را تنها و بی کس می یابند

بمیرم بیاد امام رضا( ع ) می افتند

هیچ چیز در نزد آنها گُم نمی شود

حق را حق گفته و در مقابل ناحق نگران هستند

وقتی از دست زمانه دلگیرند

بخاطر هیچ چیز بهانه می کنند

دانه های خورده شده برنج را در طبق چوبی

نمیدانم با کدامین چشم پاک می کنند

در مواقعی که هوا نمی بارد نزدیک پاشویه

با دادن دانه به جوجه ها آنها را بلا می کنند

اردک و غازهای محلی را فرا می خوانند

و پس از شمردن یکی یکی به لانه می فرستند

تا وقتی که در جنگل میوه های جنگلی است

با شیره آنها برنج ارزان قیمت را کته می کنند

مادران ما در تمام روزهای زندگی خود

مرگ را به تمسخر گرفته و فنا میکنند

دو پا دارند و دو پای دیگر هم قرض کرده

تا کاستی های خانه را جبران کنند

روزی صدبار می میرند و زنده می شوند

دین خود را اینگونه ادا می کنند

یکطرف غصه آشنا و یکجا دردسر بیگانه

خود را به صدگونه درد مبتلا می کنند

آنگاه که برسر سجاده نماز روی دل بسوی خدا دارند

شیون را نیز دعا می کنند

گیلکی

اَچه مَچی خواب

رو به طیران کی خوسم گیلانِ خواباَ دینمه

فوچینم می چوما او کوگا عذاباَ دینمه

می زنای بخواب اَیه مراگه اَ غریبه جا

کله پیش آخرئی روز تی مرگه خواباَ دینمه

اَمی همساده چاکود عمارتِ سه مرتبه

مردمِ خانه ولی من تی قوراباَ دینمه

تی کولا پَشم ناره خنده دآره تی مشتگی

کرتاکرت هچین تی او کفشِ بخواباَ دینمه

دانمه مورام بزه سگه سرم نی وان بینه

هچینی سنگان سر تی چاقو ساباَ دینمه

بشویی کاغذ فاگیفتی نکودی بارواکونی

تا بگم بازار منم تی چله چاباَ دینمه

اوناگم آخر زنای خوابم مرا دس نکشی؟

می ماده بهم خوره تو لا کیتابا دینمه

ترسمه صفیانی بم اَجورکی شب خواب میان

تی مانستان آدم کلّه خراباَ دینمه

همه خو مردِ مرا گول گیدی گول ئیشتاویدی

من تی او نمکیار بساب بساباَ دینمه

نیشته یی می قبر سر کراَ میره آرده یاری

مورده شور خانه تی او دس آسیاباَ دینمه

می دیلاَ غورصه کونه هچین ئی تا سمان پلان

وختی کی سولاخ سولاخ می پاجوراباَ دینمه

درازه روزاَ دری صحرا مرا محل ننی

ج تووبیشتر می کنار تی عکسه قاباَ دینمه

ئی تا روز خانه تکانی ئی تاروز تی گوشورا

ذله یم بسکی همش تی توندِ تاباَ دینمه

می چوقا چلکه چلانه دودٍکه بویا دهه

تی گولاب شیشه ولی مکّه گولاباَ دینمه

من کرا سیلی مرا می دیمه کا سُرخادرم

در عوض بجوش بآموک تی زرده آباَ دینمه

روزی صدبار نیشینم عیزرائیلهِ نامه فادم

فان درم رایا اَکه اونه جواباَ دینمه

گرمه خوابم .... دو خوانه مرا مسافرخانه چی

ویریزم چفه عرق می رختخواباَ دینمه

دمبدم شیطاناَ لانت کونمه خودایا گم

اَکه پس می نازنین احمدگوراباَ دینمه؟

من کی ماشین نارمه موتورچینَه وراگیرم

فورانید گشتِ جاده شکار گوراباَ دینمه

ج هورام واگردمه شم فتاحی ورجا کَلَرم

گمجِ من رفِ جور اربا دوشاباََ دینمه

فردایی بپائیسم پا کُرسی جور تلارِه سر

دسه دسه بچرا دشتگی گاباَ دینمه

بارِجیر چارودارِ پیش کره مهتاب بشوپس

ماسوله قاطرانِ دهن اَلاباَ دینمه

گردانم می فانوساَ شب قلاکولِ صحرایی

اونه کاهو باغ من کاپیش و راباَ دینمه

رقایب روزهِ ره شم چارباغ قبرستانی پوشت

نان و حلوا تُخس کونم اونه صواباَ دینمه

من کی باور نکونم عومر اگه بفا بداشت

فومنِ آغوزکله آشِخ توراباَ دینمه

وختی شید هوا خوشیِ شهرِبجار حصیرشورا

ماسی و مارُخ و مُمتاز و رُباباَ دینمه

دمبتو ابرِ مانستان می دیلاَ گریه دره

دمبدم می پاجیری روبار آباَ دینمه

یانی به ... زاکی هوا دبه می کلّه ئی تا روز؟

فومنِ سه شنبانه آلبالو آباَ دینمه؟

یانی به ... کتل بنم خورشیدی قاوه خانه پیش؟

شیخالی تاوستانِ ورفه دوشاباَ دینمه؟

پاگوشا سونت کونی هفت شب و گازه فورشان

آخ ئی واردِه دیهاتِ عروسی داباَ دینمه؟

ئی شکم تا بخورم اَساَ تراَ نواستنه

فومنِ حلوا کوچیل می دیله باباَ دینمه؟

طیرانِ خوشکله ناناَ چیلیک زنم درجک پوشت

خیابان کلوخ کلوخ دود کباباَ دینمه

شیونی من کی شبان شکر خودا گوشنه خوسم

پس چی واستی گیلانِ اَچه مَچی خواباَ دینمه؟ 

---------------------------------------------------------------------------------------------------

برگردان فارسی

خواب آشفته

رو به تهران که می خوابم خواب گیلان را می بینم

چشمم را می بندم و گرفتاری آن سامان را می بینم

همسرم را در شهر غربت خواب می بینم که بمن می گوید

آخر روزی خواب مرگت را کنار آتش خواهم دید

او می گوید همسایه ما آپارتمان سه طبقه ساخته

در عوض در خانه ی مردم من شاهد دروغ تو هستم

می گوید کلاهت پشم ندارد و مشتگی ات خنده دار است

تنها صدای سُرخوردن کفشِ بخوابت را می بینم

او می گوید میدانم چاقوی زنگاربسته ات سرِ سگ را هم نخواهد بُرید

تنها سائیدنش را روی سنگها می بینم

او می گوید رفتی و درس خواندی و نگفتی چیز بفروشی

تا من هم شاهد چاپیدنت در بازار باشم

به او می گویم آخر ای زن در خواب هم مرا راحت نمیگذاری؟

دلم بهم می خورد وقتی تو لا کتاب را می بینم

می ترسم دیوانه شوم اینطور که شب در خوابم

مثل تو آدم کلّه خراب را می بینم

همه با شوهر خود گل می گویند و گُل می شنوند

من فقط سائیدن (گردوی) ترا می بینم (برای فسنجان)

نشسته ای و برای سر قبرم برنج آرد می کنی

در خانه ی مرده شوی آسیاب دستی ترا می بینم

دلم از غصه مثل آبکشی می شود

وقتی که جوراب پای خود را سوراخ سوراخ می بینم

در طول روز در حیاط خانه ای و بمن نگاهی نداری

بیشتر از تو در کنارم قاب عکست را می بینم

یک روز خانه تکانی داری و یک روز شستن کثافت

خسته ام از بسکه تلاش ترا می بینم

لباس پشمی روستائی من چرکین است و بوی دود می دهد

امّا در گلاب پاش تو گلاب مکّه را می بینم

من با سیلی صورتم را سرخ نگاه می دارم

امّا در عوض تو صفرایت بجوش می آید

روزی صدبار می نشینم و برای عزرائیل نامه می نویسم

چشم انتظارم چه وقت جوابش بدستم می رسد

در خواب گرم هستم که مسافرخانه چی صدایم می کند

بر می خیزم رختخوابم غرق در عرق است

هردم به شیطان لعنت می فرستم و به خود می گویم

پس چه وقت احمدگوراب آبادی نازنینم را خواهم دید؟

من که ماشین ندارم روی برترک موتورچی ها سوار می شوم

آنها میرانند در جاده ی گشت آبادی شکارگوراب را می بینم

از همان راه برمی گردم ودر آبادی کلرم بمنزل دوستم فتاحی می روم

و در داخل ظرف گِلی او روی طاقچه اربادوشاب (شیره میوه جنگلی) را می بینم

فرداهم در هال چوبی خانه برصندلی چوبی می ایستم

و چرا کردن گاوهای دشت را تماشا می کنم

در شبهای مهتابی جلوتر از چارودار ...

بخار نفس قاطران ماسوله را نگاه می کنم

فانوسم را در شب صحرای آبادی قلعه گُل می گردانم

تا در باغ کاهو حلزون و آب دزدک را ببینم

در روزی که برای مردگان خیرات خواهند داد به قبرستان چهارباغ (واقع در فومن) خواهم رفت

و نان و حلوا قسمت خواهم کرد تا صوابی دیده باشم

من که باور نمی کنم اگر عمر وفائی داشت به

آبادی (آغورکله ی) فومن نزد آقاشیخ ترا خواهم رفت

در روزهای آفتابی وقتی برای شُستن حصیر به شهرِبجار محله ی فومن میروند

من معصومه ماهرخ و ممتاز و رباب را خواهم دید

دلم چونان ابرگرفته هوای گریه دارد

و هر دم زیرپایم رودخانه ایست

یعنی می شود هوای کودکی روزی بسرم بزند

و من در سه شنبه بازار فومن آب آلبالو ببینم؟

آیا می شود در قهوه خانه خورشیدی بر صندلی

بر صندلی کوچک چوبی تابستان برف و دوشابِ(معجون برف و شیره میوه جنگلی) شیخ علی را میل کنم؟

بی آنکه اکنون طمع کرده باشی ... یک شکم سیر

از حلوای کُنجدی فومن که باب دل من است بخورم؟

مراسمی چون دعوت از عروس و داماد و شب هفت بچه و مراسم بیرون آمدن دندان بچه و ختنه

آه می شود دوباره آداب عروسی روستائیان را ببینم ...؟

در پشت پنجره نان خشک تهران را سق میزنم (می خورم)

در حالیکه نظاره گر انبوه دودکباب در خیابانم

شیون من که شکرخدا شبها گرسنه می خوابم

پس چگونه است که (در تهران) خواب آشفته ی گیلان را می بینم؟

اشعار آزاد نیمایی

نشانه

جهان

بربلندیهای نام انسان

بیرقی ست

که بادها را

می جنباند.

تنهایی امّا

تنها نشانه ی اوست

اشعار آزاد نیمایی

شب شعر

قدمگاهی ست

پُر شکوفه

شب های شاعران صمیمی

به گاهی که

زخم هایشان

دهن باز می کند.

دختری

در بادهای انگار

گُلهای دامنش را

می پراکند ...

اشعار آزاد نیمایی

سه تار

تنهایی ملایم است

گنجشک های زخمه

فرا رسیده اند

به ناگهانی اندوه

سایه ای

سینه ام را

بر آتش نهاده است

چادری بگستران

در خلوت خانگی آقتاب

چادری بگستران

توت های آوازش رسیده است

این شاخه

اشعار آزاد نیمایی

چرای لحظه ها

آهسته تر ببال

سنجاقک

گنجشکان خیالم را

به بازی

فرا مگیر

همه چیز در گذر است

ابرهای بالدار

به خاموشی های فراموش خویش

فرو می شوند

علفزاری

می وزد آرام

در سکوت مه

رمه های روحش را

به چرای لحظه ها برده است

شاعر ...

اشعار آزاد نیمایی

بیافرین

دستان موازی

خواهنده چون درختانند

خواهنده ی چهارفصل محتوم.

شاخه

می تواند

سبد باشد

تخته پاره ای

قایق

بیافرین

تا بشناسندت ...

اشعار آزاد نیمایی

انگیزه

به یکبار

درّه ای پُر از پروانه می شود

آغوشم

چنگ می اندازم

شعرهایی کوتاه

در دستان شب

پرپر می زنند

رهایشان می کنم

در ماه

خرده ریز واژه ها

فانوس برمی دارند

به جستجوی تو ...

اشعار آزاد نیمایی

هرگز

دهانشان خالیست

از واژگان شاداب

به صدایی می میرند

به سکوتی

بر می خیزند

نیلوفر آب های زلالم

پیچان بر پهنای

این گرداب

نه ... نه

از طبل های میان تهی

هیاهویی را

باور نداشته ام

هرگز ...

اشعار آزاد نیمایی

عاشقی

به ناگزیر

خاموش می مانی

خستگی هایت را

با هیچ کس

در میان نخواهی داشت

به ناگزیر

از کنارت می گریزی

دستانت

در پی چیزیست

که خاموشی ات را

به زبان آورد

که با خود نگفته باشی:

از دوست داشتن

اشعار آزاد نیمایی

تهی شو

پرواز چیزی نیست

جز تهی شدن

از علایقِ زمینی

تهی شو

تهی شو

بسان سایه

از رنگ های چشم آزار

عشق تابستان است

طپش استوایی دل

وزشِ دریایی اشک

تهی شو

تابستان

زیبایی ات را برهنه می خواهد

دریا نیز.

اشعار آزاد نیمایی

دختر

آیا چه می خواهد خریدن

از این بازار

مردی که خانه را

ترک گفته باشد

سیبی

مچاله آمده

در عفّت خانگی اش

دریغا

دخترم را

از روزنه ها می بویند

مردان پا به سال

اشعار آزاد نیمایی

از دوست داشتن

چگونه دوستش نداشته باشی

هنوزا

گنجشکان خاطره

در آبادی صبح

می مویند

بذری باد آورد

به ناگاه

کشتزارت کرد ...

اشعار آزاد نیمایی

تنازع

عاشقی نکرده ایم.

من به چشم گاو

سبزه ام

گاو

در نگاه من

کباب

اشعار آزاد نیمایی

مرور

زنی

در آستانه ی زایمان عشق

رهایش کنید

رهایش کنید

می ترسم

از او زاده شوم

دوباره ...

اشعار آزاد نیمایی

نه

نمی خواهم

در هیاهوی گیلکانه ات

مومیایی شوم

با دهانی بومی

و انبانی از واژگانی مرطوب

نه ... نمی خواهم

سینه به سینه سرگردانِ شالیزارانت باشم

رویاهایم را

در سایه گیر جنگل

زمینگیر می بینم

دریا

توفانی ام نمی کند.

بدرود گیلان عزیز

بدرود

این قویِ دل آزاد

دیگر

فراخوانده شده است

به تنهاییِ جهانیِ خویش

کاشته می شوم

در زاهدان خاک

زندانی ام می کند

زیبایی

اینک

زمین از آنِ من است

انسان از آنِ من است

آه ... من

خود پیراهن یوسفم

یعقوبم

روزگاران است روزگاران است روزگاران

اشعار آزاد نیمایی

نازکانه

نمک عشق کجاست؟

زخم

برداشت دل از

بردن نام چاقو.

اشعار آزاد نیمایی

می خواهمت

عاشق است مه

معشوق است

درّه

دلشوره هایم را می سراید

توکای جوان

بر مازوی پیر

می خواهمت

می خواهمت

چون نرینه ی مِه

درّه های دشوار را ...

اشعار آزاد نیمایی

شیطنت

کودک است شعر

پنجره ام

خیالش را

سنگی می پراند

در من

خرده ریزم را

می روبد

ستاره

اشعار آزاد نیمایی

کلمات

بوسه کن

محبت را

لب های عشق بزرگ است

بیم آن می رود

کلمات

در پُستخانه ها

پیرتر شوند.